ÇOCUK KİTABI SEÇERKEN - Özlem AYTEK

Çocuk kitabı satın alırken aranılması gereken özellikler - Özlem AYTEK

Kırtasiyelerin, kitabevlerinin, marketlerin raflarını süsleyen renk renk, cıvıl cıvıl kitapların arasında ne zor şeydir çocuklarımız için kitap seçmek... Hangimiz yaşamadı ki bu zorlukları? Yirmi yılı aşkın zamandır çocuk kitabı yazan biri olarak, özellikle ilköğretim çağındaki çocuklarınız için size yardımcı olacak öneriler vermek istiyorum.


1. Önerim
Kitabımızı seçerken öncelikle çocuğumuzun yaşına ve seviyesine uygun olmasına dikkat etmeliyiz. Bu çok önemlidir. Örneğin birinci sınıfa giden bir çocuğa küçük puntolu ve on altı sayfadan uzun bir kitabı okutmaya çalışırsanız çocuğunuz okumaya henüz başlamışken kitap okumaktan nefret edebilir. Bunun yerine bol resimli, renkli ve 20 - 28 punto büyüklüğünde, iri puntolu kitaplar seçilmelidir. Bu da tek başına yeterli değildir. Birinci sınıf çocukları için bir hikaye en çok seksen kelimeden oluşmalıdır. Bir cümle de en çok altı kelimeden oluşmalıdır. Yani on altı sayfalık bir kitap, ayrı başlıklar altında verilmiş iki ya da üç kısa hikâyeden oluşmalıdır.
Bir hikaye on altı sayfa boyunca devam ederse, okumaya başlayan çocuk heceleyerek kelimeleri doğru olarak okumaya çalışırken hikâyenin farkında bile olmayacak, hikâyenin başlangıç kısmında yazılanları çoktan unutmuş olacaktır.


2. Önerim
Kitabın dili akıcı, ilgi çekici olmalıdır. Hikâyenin konusu çocuğumuz için heyecan uyandırıcı olmalıdır. Kitapta mişli geçmiş zaman kullanılması tercih edilir: "O gün hava çok güzelmiş. Ayşe, ormana gitmiş." şeklinde.


3. Önerim
Kitabın öyküsü ve görselleri ölüm, kin, nefret, öfke, şiddet gibi ögeleri içermemelidir. Çocuğumuzun üzüleceği hatta ağlayacağı türden üzücü, felaketlerle dolu acıklı öyküleri okumaları da doğru değildir. Sevgi, barış, çevre gibi temalar çerçevesinde, ders programını da pekiştirici nitelikte hikaye kitapları seçilmelidir.


4. Önerim
Kitabın sonunda çocuğa ders veren, "dersini almış, cezasını çekmiş, yaşadıklarından sonra şu dersi çıkarmış" gibi kitabın ana fikrini anlatan cümleler kullanılmamış olmalıdır. Çocuk, okuduğu öyküden alması gereken ana duyguyu kendisi keşfetmelidir. Öyküdeki kötü kahramanlar zindana atılmak, nehre atılmak vs. şeklinde cezalandırılmamalıdır. Bunun yerine hikayenin sonunda kötü kahraman hatasını anlamış olmalı, hatasını tekrarlamayacağını sezdirmeli ve mutlu bir şekilde yaşamaya devam etmelidir.

Kitaplar çocuklarda pozitif duygular uyandırmalıdır. Çocuk kitap okumaya zorlanmamalıdır. Bunun yerine özendirici yöntemler kullanılmalıdır. Kitaplarda, çocuğumuzun okuduğu kitapta kazandırılması beklenen hedef ve davranışlar, eğitici ve öğretici unsurlar ders kitabı şeklinde değil tam aksine öykünün akışı içinde eritilerek, sezdirici bir şekilde verilmiş olmalıdır.

Kitap seçiminde veliler, kitabın yalnızca resimlerine değil içeriğine de şöyle bir göz atarak, kitabın anlatmış olduğum bu özelliklerden büyük kısmına sahip olup olmadığını kolayca anlayabilirler.

Yazacak daha çok şey var. Bu derin ve uzun bir konu. Öncelikli olanlarına değindim. Çok uzun bir yazı yazarak okuyanları sıkmak istemiyorum. Bir sonraki yazımda devam etmek üzere...

Çocuklarınızla kitap dolu günlere, senelere...

Özlem AYTEK